Title:

Koncepcja copyleft w procesie wytwarzania dóbr partnerskich

Group publication title:

Ekonomia XXI Wieku = Economics of the 21st Century

Title in english:

Copyleft concept in the process of manufacturing peer goods

Creator:

Brol, Marcin ; Czetwertyński, Sławomir

Subject and Keywords:

produkcja partnerska ; coypleft ; sfera publiczna ; peer production ; public sphere

Description:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23), s. 137-150

Abstrakt:

W niniejszym artykule podjęto problematykę funkcjonowania koncepcji copyleft w kontekście produkcji partnerskiej na tle przemian, jakie dokonały się w sferze publicznej. Jak wskazują niektóre badania (m.in. prace R.D. Putnama), tradycyjna sfera publiczna ulega atrofii, natomiast dialog między aktorami publicznymi przenosi się na platformę cyfrową. Pozwala to na uniezależnienie go od miejsca i czasu, zapewnia względną anonimowość oraz umożliwia swobodną zmianę roli i zakresu uczestnictwa w życiu publicznym. Dialog odbywający się w ramach "nowej" sfery publicznej znajduje swoje odzwierciedlenie w procesie produkcji partnerskiej, opartym na cyfrowych zasobach wspólnej puli. Prawidłowy przebieg tego procesu uzależniony jest od innowacji instytucjonalnej, jaką jest koncepcja copyleft. Jej mianem określa się konstrukcję prawną, która nadaje licencjobiorcy lub użytkownikowi końcowemu prawo do nieograniczonego użytkowania, modyfikacji i reprodukcji utworu − w omawianym przypadku dobra partnerskiego, czyli powstałego w procesie produkcji partnerskiej. W praktyce koncepcja ta stanowi odwrócenie podstawowego celu prawa autorskiego, polegającego na ograniczeniu możliwości wykorzystywania, modyfikowania i kopiowania własności intelektualnej. Jednocześnie wykorzystuje ona właśnie prawo autorskie, poprzez odpowiednie sformułowanie licencji dotyczących produktów partnerskich. Jest to więc forma przystosowania istniejących narzędzi ładu instytucjonalnego do nowych potrzeb, które wytworzyły się równolegle do formowania się sfery publicznej na platformie cyfrowej. Zależności między "nową" sferę publiczną, produkcją partnerską oraz rolą, jaką odgrywa koncepcja copyleft, implikują główny cel niniejszego opracowania. Jest nim przedstawienie idei copyleft oraz wskazanie jej praktycznej aplikacji w procesie produkcji partnerskiej. Dodatkowym celem jest wykazanie wpływu procesu produkcji partnerskiej na wirtualną sferę publiczną, a w szczególności na sferę wymiany cyfrowych dóbr informacyjnych. W artykule omówiono proces produkcji partnerskiej wraz ze wskazaniem jego założeń oraz warunków, w jakich może przebiegać. Przedstawiono również przyczyny atrofii tradycyjnej sfery publicznej, wykazując w efekcie konieczność dostosowania narzędzi ochrony praw autorskich w celu zapewnienia dialogu publicznego. Dostosowanie to zaprezentowano poprzez analizę licencji typu copyleft. W części badawczej opracowania oparto się w dużej mierze na przykładach systemu operacyjnego GNU/Linux oraz repozytorium wiedzy Wikipedia.org, poprzez które zaprezentowano główne założenia dotyczące organizacji produkcji partnerskiej. Wskazano również na praktyczne znaczenie licencji typu copyleft w tym procesie oraz efekty, jakie wywołuje w zakresie kształtowania się stosunków między aktorami sfery publicznej. Analizie poddano także korzyści ekonomiczne, jakie osiągają przedsiębiorcy korzystający z dóbr partnerskich oraz stosujący licencje typu copyleft. Pozwoliło to na ukazanie sytuacji, w których korzystniejsze jest zrezygnowanie z zastrzeżenia praw autorskich niż ich ograniczanie. Przeprowadzone w artykule rozważania doprowadziły do następujących wniosków. Po pierwsze, koncepcja copyleft pozwala na swobodne kształtowanie się stosunków społecznych w ramach sfery publicznej. Po drugie, stosunki te sprzyjają powstawaniu cyfrowych dóbr informacyjnych, takich jak oprogramowanie i repozytoria wiedzy. Po trzecie, internet niweluje ograniczenia co do wyboru roli uczestników "nowej" sfery publicznej. Ostatecznie − dobra partnerskie wpływają na gospodarkę, zwiększając jej ogólną efektywność, ponieważ mogą być wykorzystywane w dowolny sposób przez przedsiębiorców dzięki oddziaływaniu na opłacalność procesu produkcji

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Place of publication:

Wrocław

Date:

2013

Resource Type:

artykuł

Format:

application/pdf

Language:

pol

Relation:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23)

Rights:

Wszystkie prawa zastrzeżone (Copyright)

Access Rights:

Dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku

Location:

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu