Title:

Sprawiedliwość podziału degresywnie proporcjonalnego

Group publication title:

Ekonomia XXI Wieku = Economics of the 21st Century

Title in english:

Fairness of degressively proportional distribution

Creator:

Łyko, Janusz

Subject and Keywords:

degresywna proporcjonalność ; sprawiedliwy podział ; Parlament Europejski ; wybory ; degressive proportionality ; fair division ; European Parliament ; elections

Description:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23), s. 180-189

Abstrakt:

W traktacie lizbońskim została prawnie usankcjonowana zasada degresywnie proporcjonalnej dystrybucji mandatów w Parlamencie Europejskim. Pojawiło się zatem rozwiązanie naruszające pojmowanie sprawiedliwości podziału według kulturowo ukształtowanej reguły proporcjonalnej alokacji. Dotychczasowe doświadczenia w zakresie ustalania składu ciał kolegialnych z reguły wykorzystywały regułę proporcjonalnego, do zaludnienia poszczególnych okręgów wyborczych, składu izby reprezentującej społeczeństwo. Na tym gruncie istnieje wiele sprawdzonych i wypróbowanych metod znajdujących społeczną akceptację. Degresywna proporcjonalność jest, w zakresie unormowań prawa wyborczego, rozwiązaniem nowym, a co za tym idzie − niemającym tradycji i ukształtowanej aprobaty uzasadniającej jego stosowanie. W artykule dokonano próby znalezienia uzasadnienia dla tego rozstrzygnięcia na tle społecznie akceptowanych rozwiązań podziału dóbr i należności, sięgając do filozoficznych koncepcji Arystotelesa, a także Talmudu. Okazuje się, że degresywna proporcjonalność mieści się w ramach uznanych koncepcji sprawiedliwego podziału. Jest rozwiązaniem pośrednim pomiędzy równą a proporcjonalną alokacją. Istnieją także zasadne przesłanki stosowania reguły degresywnie proporcjonalnej przy podziale między kraje członkowskie miejsc w Parlamencie Europejskim. Problemem jest jedynie brak jednoznaczności tej reguły i brak precyzyjnego uzasadnienia określenia warunków brzegowych na poziomie ustalonym w traktacie lizbońskim. Stwarza to dość dużą swobodę interpretacyjną, zostawiając miejsce dla politycznych negocjacji dotyczących zaakceptowania określonej propozycji. Ta sytuacja doprowadziła do tego, że od chwili prawnego usankcjonowania zasady degresywnej proporcjonalności nie była ona w praktyce stosowana. Przedstawione na początku 2013 roku propozycje składu parlamentu na kadencję 2014−2019 świadczą o tym, że przez kolejne pięć lat zaaprobowane zostaną odstępstwa od tej reguły. W drugiej części artykułu przedstawiono propozycje rozwiązania tego problemu, jakie można znaleźć w literaturze, a także zaproponowano dwa inne kierunki poszukiwania sprawiedliwej alokacji. Nie mogą być one oczywiście pozbawione uznaniowości, gdyż nie jest możliwe uzyskanie jednoznacznych rozstrzygnięć bez wprowadzenia kolejnych postulatów. Te kolejne postulaty mogą iść w kierunku doprecyzowania określenia warunków brzegowych w ten sposób, aby zmniejszyć liczbę dopuszczalnych rozwiązań, lub określenia dodatkowej reguły, która pozwoli na jednoznaczne, przy zadanej populacji, ustalanie składu Parlamentu Europejskiego. Jest to możliwe dzięki między innymi możliwości generowania wszystkich dopuszczalnych rozwiązań. W takiej sytuacji rozwiązanie problemu sprowadza się do wyboru, według ustalonego kryterium, jednego spośród skończonej liczby znanych podziałów. Uwalnia to wyłanianie składu Parlamentu od politycznych uwarunkowań, a ciężar debaty przenosi na grunt ustalenia wspomnianego dodatkowego kryterium. Obecny problem podziału miejsc w Parlamencie Europejskim jest oczywiście ogólniejszy. Przesłanki, które spowodowały usankcjonowanie takiego rozwiązania, mają podłoże ekonomiczne i społeczne. Należy spodziewać się, że w przyszłości liczba problemów związanych z alokacją dóbr rozwiązywanych w ten sposób będzie większa niż obecnie. Sprzyja temu niewątpliwie zwiększanie nierówności w różnych aspektach społecznej egzystencji

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Place of publication:

Wrocław

Date:

2013

Resource Type:

artykuł

Format:

application/pdf

Language:

pol

Relation:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23)

Rights:

Wszystkie prawa zastrzeżone (Copyright)

Access Rights:

Dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku

Location:

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu