Title:

Nadzór budżetowy w strefie euro

Group publication title:

Ekonomia XXI Wieku = Economics of the 21st Century

Title in english:

Budgetary surveillance in the euro area

Creator:

Borowiec, Jan

Subject and Keywords:

nadzór budżetowy ; pakt na rzecz stabilności i wzrostu ; polityka fiskalna ; strefa euro ; budgetary surveillance ; euro area ; fiscal policy ; Stability and Growth Pact

Description:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23), s. 9-29

Abstrakt:

Celem artykułu jest przedstawienie zasad nadzoru budżetowego w strefie euro oraz ocena skuteczności tego nadzoru w odniesieniu do wymogu poszanowania dyscypliny budżetowej w polityce fiskalnej. Badania dotyczą okresu 1999−2012. Zastosowana metoda badawcza obejmuje analizę reguł paktu na rzecz stabilności i wzrostu oraz analizę ekonomiczną wskaźników budżetowych. Materiały źródłowe pochodzą z EURLex, bazy danych dotyczących prawa Unii Europejskiej, oraz z publikacji ekonomicznych Komisji Europejskiej. Wprowadzony w 1998 r. pakt na rzecz stabilności i wzrostu miał na celu zapobieganie nadmiernemu deficytowi budżetowemu przez zobowiązanie państw członkowskich do osiągnięcia średniookresowego celu dotyczącego jego pozycji budżetowej zbliżonej do równowagi lub nadwyżki budżetowej, a w razie pojawienia się nadmiernego deficytu − do jego wyeliminowanie przez podjęcie niezbędnych działań zaradczych. Poszanowanie dyscypliny budżetowej miał zapewnić system sankcji przewidziany traktatem. Z przeprowadzonych badań wynika, że w większości krajów strefy euro nie osiągnięto i nie utrzymano w średnim okresie nadwyżki budżetowej lub deficytu bliskiego równowadze, a także nie uniknięto nadmiernego deficytu budżetowego. Główną przyczyną nieprzestrzegania reguł paktu na rzecz stabilności i wzrostu była nieskuteczność systemu sankcji nakładanych na politykę fiskalną niezgodną z wymogiem poszanowania dyscypliny budżetowej. Traktat nie ustanowił automatycznego mechanizmu nakładania sankcji, upoważnił jedynie Radę do stosowania w ostateczności środków przymusowych wobec danego państwa, pozostawiając jej pełną swobodę w tej dziedzinie, w tym w odniesieniu do samej możliwości nałożenia sankcji. Kryzys gospodarczy i finansowy w pełni ujawnił konsekwencje nieprzestrzegania dyscypliny budżetowej w strefie euro. Silnemu pogorszeniu koniunktury gospodarczej towarzyszył szybki i silny wzrost deficytu i długu publicznego, zagrażający nie tylko stabilności finansów publicznych w długim okresie, ale także prawidłowemu funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej. Ustanowione w 2011 r. unijne ramy zarządzania gospodarczego w znacznym stopniu zmieniły ramy nadzoru budżetowego w strefie euro. Po pierwsze, ustanowiono numeryczne reguły budżetowe dotyczące wydatków publicznych w powiazaniu ze wzrostem potencjalnego PKB. Po drugie, kryterium długu publicznego nadano takie same znaczenie, jak kryterium deficytu publicznego w ramach procedury dotyczącej nadmiernego deficytu. Po trzecie, ustanowiono nowe przepisy w celu skuteczniejszego egzekwowania części zapobiegawczej i naprawczej paktu na rzecz stabilności i wzrostu. Zmieniono mianowicie procedurę nakładania sankcji w ramach procedur nadzorczych, istotnie wzmacniając rolę Komisji w egzekwowaniu przestrzegania reguł paktu. Po czwarte, zobowiązano państwa członkowskie do przestrzegania wspólnych wymagań dotyczących krajowych ram budżetowych. Pakt fiskalny z 2012 r. nadaje najważniejszym regułom paktu na rzecz stabilności i wzrostu wyższą rangę prawną. Ponadto nakłada na jego strony obowiązek wprowadzenia tych reguł do prawa krajowego, nadając im w miarę możliwości rangę konstytucyjną

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Place of publication:

Wrocław

Date:

2013

Resource Type:

artykuł

Format:

application/pdf

Language:

pol

Relation:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 2 (23)

Rights:

Wszystkie prawa zastrzeżone (Copyright)

Access Rights:

Dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku

Location:

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu